5 tips om vrijwilligers met een rugzak nog beter te begeleiden

Steeds vaker krijgen vrijwilligerscoördinatoren te maken met vrijwilligers met een zogenoemd rugzakje. Deze groep vrijwilligers wordt steeds groter. Daarom is de kans aanwezig dat jij er al mee te maken hebt of gaat krijgen.

Het kan zijn dat je niet goed weet hoe je er het beste bent voor dit type vrijwilliger. Of misschien ervaar je het als lastig om met deze vrijwilligers te werken omdat je al zo weinig tijd hebt. Daarom delen we in dit blog 5 praktische tips die je kunt gebruiken om vrijwilligers met een rugzak/kwetsbare vrijwilligers nog beter te begeleiden.

Kijktip: liever een video zien? In deze video nemen we deze tips met je door.

Wat betekent vrijwilligers met een rugzak precies?

Wat bedoelen we met vrijwilligers met een rugzak? Dit zijn vrijwilligers die een stukje extra tijd en begeleiding nodig hebben om hun werk goed uit te kunnen voeren. Ze worden ook wel kwetsbare vrijwilligers genoemd. Hierbij kun je denken aan een beperking of aandoening, of vrijwilligers die momenteel in een heftige privésituatie zitten en daar tijdens hun vrijwilligerswerk hinder van ondervinden.

Het gaat dus om een brede groep, maar centraal staat dus dat het gaat om vrijwilligers die een stukje extra tijd en begeleiding nodig hebben om hun werk goed te kunnen uitvoeren.

5 praktische tips

Laten we nu eens kijken naar hoe je dit type vrijwilliger het beste ondersteund en begeleidt.

Tip 1: verdiep je in de rugzak/kwetsbaarheid

De eerste tip die we je willen meegeven is om je te verdiepen in hetgeen waar de vrijwilliger mee rondloopt. Wat is de rugzak/kwetsbaarheid van de vrijwilliger? En wat kun je het beste doen om de vrijwilliger te ondersteunen?

Aan vrijwilligers die hierover willen praten, kun je het gewoon vragen. Vraag dan simpelweg wat het voor de vrijwilliger betekent om datgene te hebben en hoe zich dat uit. Maar ook wat jij kunt doen om de vrijwilliger te ondersteunen tijdens de moeilijke momenten.

Wanneer je vermoed dat de vrijwilliger een rugzak heeft maar merkt dat de vrijwilliger hier niet over praat, is de situatie anders. Het is dan beter om niet te vragen waar de vrijwilliger mee rondloopt. De vrijwilliger kan zich dan aangevallen voelen of misschien heeft hij/zij helemaal niet de behoefte om het te delen en ga je juist over een grens heen door hiernaar te vragen.

Wat je in zo’n geval kunt doen is jezelf verdiepen in veelvoorkomende beperkingen, aandoeningen en vormen van problematiek. Denk hierbij onder andere aan ADHD, autisme, verslavingsproblematiek en burn-out. Onderzoek eens wat het inhoudt om hiermee te maken te hebben. Hoe uit zich dat? Wat zijn veelvoorkomende valkuilen waar mensen tegenaan lopen? En wat zijn dingen waar mensen die hiermee te maken hebben juist sterk in zijn.

Door je hierin te verdiepen leer je veel algemene kennis die je gaat helpen om vrijwilligers met een rugzak nog beter te begeleiden. Je gaat probleemsituaties beter herkennen en leert hoe je hier het beste mee omgaat.

Geen zin om dit allemaal zelf uit te zoeken? In onze verdiepingstraining vrijwilligersmanagement bespreken we de meest voorkomende aandoeningen/beperkingen en probleemsituaties tot in detail en hoef je zelf geen uren onderzoek meer te doen.

Belangrijk is dat je niet als insteek moet hebben om vrijwilligers te diagnosticeren. Dat is niet aan ons om te doen. De insteek van je onderzoek is puur om jezelf te verdiepen en meer algemene kennis op te doen zodat je je vrijwilligers nog beter kunt begeleiden.

Tip 2: zie iemand altijd als persoon

Het allerbelangrijkste bij het werken met vrijwilligers met een rugzak is dat je de vrijwilliger blijft zien als persoon en de vrijwilliger niet benaderd vanuit zijn/haar rugzak.

Heb je een gesprek met een vrijwilliger waarvan je weet dat die persoon een rugzak heeft, voer dit gesprek dan gewoon op een normale manier. Benader iedereen zoals je bij elk ander persoon zou doen.

Niemand wil zich anders voelen. Niemand wil anders behandeld worden. En dat hoeft ook niet. Ongeacht of iemand een rugzak heeft; je hebt gewoon te maken met een persoon.

Tip 3: stel je verwachtingen bij

Wanneer je met vrijwilligers met een rugzak werkt, kan het gebeuren dat je gedrag gaat zien of situaties tegenkomt die jij misschien niet normaal vindt. Als maatschappij hebben we besloten dat bepaalde dingen binnen de categorie ‘normaal’ vallen en bepaalde dingen niet. Maar niet voor iedereen is even duidelijk wat ‘normaal’ gedrag is. En wat voor de één ‘normaal’ is, is voor de ander misschien niet ‘normaal’. Daarom is het goed om je verwachtingen bij te stellen.

Bijvoorbeeld: stel je werkt met een vrijwilliger die nooit even gezellig wil kletsen en nooit oogcontact maakt. Jij vindt dit vreemd, want je kijkt elkaar toch aan als je tegen elkaar praat? En je zegt toch gewoon ‘hoi’ als je elkaar tegenkomt in de gang?

Nou… dat gedrag is voor jou misschien normaal, maar voor mensen met bepaalde beperkingen niet. En dat is helemaal oké. Accepteer iemand voor wie hij/zij is. Uiteraard wel rekening houdende met dat er nog steeds bepaalde grenzen zijn waar je niemand overheen moet laten gaan. Maar als we het over zoiets simpels hebben zoals geen oogcontact en korte praatjes maken, kun je prima je verwachtingen bijstellen.

Tip 4: zorg voor een passende taak

Deze tip is belangrijk voor elke vrijwilliger waar je mee samenwerkt, maar in het bijzonder voor vrijwilligers met een zogenoemd rugzakje. Je wil de vrijwilliger opzetten voor succes en niet voor falen. Daarom is het o zo belangrijk om te zorgen voor een goede match.

Onderzoek in welke situaties de vrijwilliger vastloopt en in welke situaties de vrijwilliger floreert. En vindt zo een passende taak waarin de situaties waarin hij/zij vastloopt niet aan de orde komen en waarin de vrijwilliger juist kan doen waar hij/zij zo goed in is.

Ook belangrijk om je te beseffen is dat in elke kwetsbaarheid ook een kracht schuilt. Wat is de kracht van jouw vrijwilligers? En hoe laat je die kracht nog beter tot zijn recht komen?

Tip 5: zorg voor structuur en routine maar tegelijkertijd ook voor flexibiliteit

Oké, deze klinkt een beetje tegenstrijdig, maar na deze uitleg snap je wat we hiermee bedoelen.

Voor vrijwilligers met bepaalde rugzakken is het belangrijk om structuur en vaste routine te hebben. Wat we hiermee bedoelen is dat de vrijwilligers weten waar en wanneer ze verwacht worden en wat ze die dag allemaal gaan doen en hoe ze dat moeten doen.

Alleen is het ook zo dat vrijwilligers met bepaalde rugzakken sneller overprikkeld en/of overbelast raken en daarom even weg moeten stappen of zich een dagje ziek moeten melden.

Daarom is het belangrijk om routine te bieden (in de vorm van vastomlijnde taken) maar ook duidelijk te maken dat de flexibiliteit er is om af en toe even weg te stappen.

Maak hierover duidelijke afspraken met de vrijwilliger. Wil je bijvoorbeeld dat de vrijwilliger het even laat weten als het niet meer gaat? En wat wil de vrijwilliger van jou in zo’n situatie?

Meer tips?